1967 թվականին Փոքր Վեդի գյուղի տարածքում հայտնաբերվեցին լատիներեն երկու արձանագրություններ, որոնցից մեկը փորագրված էր իտալիկների լեգիոնի զինվորին վերաբերող տապանաքարի վրա, մյուսը՝ 0,8 մ բարձրությամբ և 8,5 մ ընդհանուր երկարությամբ հինգ սալաքարերի վրա, որում հիշատակվում էին Արտաքսատա քաղաքանունը, հռոմեական կայսր Տրայանոսի (53-117 թթ.) տիտղոսները և սկյութական IV լեգիոնի կողմից կատարվող ինչ-որ շինարարություն։ Սա որոշակիորեն նպաստեց ձեռնամուխ լինելու մայրաքաղաքի հնագիտական ուսումնասիրությանը։
1970 թվականին ՀԽՍՀ գիտությունների ակադեմիայի հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հնագիտական արշավախումբը սկսեց Արտաշատ մայրաքաղաքի կանոնավոր պեղումները (ղեկավարներ՝ Բ. Առաքելյան՝1970-1986 թթ., Ժ. Խաչատրյան՝1986 թվականից), որոնք շարունակվում են մինչ օրս։
Ես իմ ամառը անցկացրել եմ սևանում քույրիկիս հետ 5 օրօվ։ Իմ ընկերուհի Արփի ծնունդին եմ գնացել հուլիսի 6-ին շատ հավես անցկացրեցին, ես Արփին և Ադրիանան առանձին պար պարեցինք, երգեցինք տիկ տոկի պարերը պարեցինք, հավես խաղեր խաղացինք, իսկ հետո հուլիսի 11-ին իմ մայրիկի ծնուննդներ։ հավես անցկացրեցինք տորթ կերանք,մայրիկիս նվերներ նվիրեցինք, եղել եմ նաև իմ մորքուրի ծննուդին նույնպես շատ հավես էր։ գիրք եմ կարդացել 2 հատ Ռոալդ Դալ Ջորջի Հրաշագործ բալասնը, Ռոալդ Դալ Չարլին և Շոկոլադի Գործարանը, նկարել եմ թվերով նկարներ, հավաքել եմ ադամանդի խճանկար։ Նայել եմ ընկեր Արմինեի մեր մայրենիի դասատուի ուղարկած ամառային կինոդիտման ֆիլմադարանը, ինձ շատ դուր եկավ Բելն ու Սեբաստիանը դուքել նայեք շատ հետաքրքիր ֆիլմ է այնտեղ լիքը ֆիլմեր կան մտեք հղումով կտեսնեք։ Օգոստոսի 2-ին եկել էր իմ հոպարը ռուսաստանից մենք հավես ժամանակ անցկացրեցինք գնացինք սեևան 1 օրօվ խաղեր խաղացինք, հոպարս գնաց օգօստոսի 17, իսկ օգօստոսի 16-ին իմ քույրիկի ծննունդին մենք գնացել էինք իմ քույրիկի ընկերների հետ մեր մորքուրի տուն նշելու։ Օգօստոսի 31-ին էլ իմ մեծ մորաքույրի ծննունդներ քանի որ նա ուրիշ երկիր էր գնացել հանգստանալու մենք նրան զանգեցինք և շնորհավորեցինք,իսկ սեմպտեբերի 1-ին ես գնացի դպրոց, իսկ ավելին իմ մասին կարող եք իմանալ իմ բլոգից ահա բլոգիս հղումhttps://hovhannisyane.edublogs.org/ այսքանը ցտեսություն։
Մենք գնացել էինք սահադաշտ, Իրինա Ռոդինինայի անվան գեղասահքի դպրոց։ Այնտեղ շատ հավես էր, մենք բոլորս մի քանի անգամ ընկնում էինք, կային երեխաներ ովքեր չգիտեին սահել, բայց հետո մեր ընկերները մեզ սովորեցրեցին, Հետո մենք վերադարձանք դպրոց: Այսօր մենք գնացել էինք 2-րդ դասարանցիների մոտ, և սովորեցնում էինք Powerpoint ծրագրով աշխատել։ Մեզ մոտ եկել էին քոլեջից և սովորեցնում էին canva ծրագրով մեր պարտարաստած լոգոներով վիդեո պատրաստել։ Այսօր մենք դաս ենք ունեցել ընկեր Գոհարի հետ մենք բաժանվել էինք 2 խմբի և բեմականացնում էինք պոչատ աղվեսը նաև մենք ունեցել էինք դաս Սոնա Փափազյանի հետ։ Մենք բաժանվել էինք 3 խմբի և գրում էին հայրենագիտական հարցեր իրար հետ հարցեր էինք մտածում և հետո կարդում էինք 2-րդ և 3-րդ խմբերին, որ նրանք գուշակեն։ Այսօր մեր վերջին օրն էր ճամբարում։ Մենք այսօր գաթա էինք պատրաստում և բոլորին հյուրասիրում։ Հետո մայրենի ժամանակ մեզ հյուր էին եկել Արևելյան դպրոցի երեխաները և մենք խմբերի էինք բաժանվել, ամեն մի խումբ հեքիաթներ էին գուշակում և հետո բեմականացնում։ Երկրորդ ժամին մենք բեմականացնում էինք <<պոչատ աղվեսը >> որը սովորել էինք անցած դասին։ Ես շատ հավանեցի ճամբարը, և շատ ընկերներ ունեցա։
ճամբարային Երկրորդ շաբաթվա ամփոփում
Գնացել էինք ճամփորդություն Լուսիկ Ագուլեսցու տուն թանգարան։ Այնտեղ մենք տեսանք տարազներ, զարդեր, գոտիներ, նաև տեսանք մեդալներ, շատ հին զարդաթուփ։ Տարազի համար մեզ հյուր էին եկել, Տեյրան մշակույթային կենտրոնի աշխատակիցները, ովքեր մեզ պատմեցին տարազի մասին ։ Ես շատ հավանեցի և կուզեի հագնել։ մեզ հյուր էր եկել Արթուր Գեվորգյանը, ով դուդուկ էր նվագում, նա մեզ մի քիչ պատմեց դուդուկի մասին, դուդուկը ազգային, փողային գործիք է։ նա նվագում էր մենք էլ երգում ու պարում էինք։
Մենք գնացել էինք սահադաշտ, Իրինա Ռոդինինայի անվան գեղասահքի դպրոց։ Այնտեղ շատ հավես էր, մենք բոլորս մի քանի անգամ ընկնում էինք, կային երեխաներ ովքեր չգիտեին սահել, բայց հետո մեր ընկերները մեզ սովորեցրեցին, Հետո մենք վերադարձանք դպրոց: Այսօր մենք գնացել էինք 2-րդ դասարանցիների մոտ, և սովորեցնում էինք Powerpoint ծրագրով աշխատել։ Մեզ մոտ եկել էին քոլեջից և սովորեցնում էին canva ծրագրով մեր պարտարաստած լոգոներով վիդեո պատրաստել։ Այսօր մենք դաս ենք ունեցել ընկեր Գոհարի հետ մենք բաժանվել էինք 2 խմբի և բեմականացնում էինք պոչատ աղվեսը նաև մենք ունեցել էինք դաս Սոնա Փափազյանի հետ։ Մենք բաժանվել էինք 3 խմբի և գրում էին հայրենագիտական հարցեր իրար հետ հարցեր էինք մտածում և հետո կարդում էինք 2-րդ և 3-րդ խմբերին, որ նրանք գուշակեն։ Այսօր մեր վերջին օրն էր ճամբարում։ Մենք այսօր գաթա էինք պատրաստում և բոլորին հյուրասիրում։ Հետո մայրենի ժամանակ մեզ հյուր էին եկել Արևելյան դպրոցի երեխաները և մենք խմբերի էինք բաժանվել, ամեն մի խումբ հեքիաթներ էին գուշակում և հետո բեմականացնում։ Երկրորդ ժամին մենք բեմականացնում էինք <<պոչատ աղվեսը >> որը սովորել էինք անցած դասին։ Ես շատ հավանեցի ճամբարը, և շատ ընկերներ ունեցա։
Երբևէ եղե՞լ ես Մատենադարանում կամ Հայաստանի պատմության թանգարանում: Եթե այո, ապա այնտեղ դու տեսել ես հին ձեռագրեր, նկարներ, իրեր: Այդ ամենը մեզ պատմում է մեզանից շատ առաջ ապրած մարդկանց, անցյալում տեղի ունեցած իրադարձությունների, ստեղծված արժեքների մասին: Այդ ամենը մեր պատմությունն է: Պատմությունն անվանում են ժողովրդի հիշողություն: Այդ հիշողության շնորհիվ մենք այսօր գիտենք, թե ինչպես են ապրել մեր նախնիները, ինչով ենք մենք նրանց նման կամ ինչով ենք տարբերվում: Գիտենք նաև, թե ինչ են ստեղծել, արարել կամ, ցավոք, կորուստներ ունեցել մեր նախնիները, ինչպես են պաշտպանել մեր հայրենիքը: Այդ ամենի մասին մեզ պատմում են մեր պատմիչների թողած ձեռագրերը, հին Նկարները, տարբեր զրույցները, առասպելները, ավանդությունները, պահպանված իրերը՝ զարդերը, զենքերը, դրամները, տարբեր շինությունները:
Պատմությունն օգնում է, որպեսզի սխալներ թույլ չտանք այսօր և ճիշտ կառուցենք մեր ապագան: Դրա համար բոլորս պետք է լավ իմանանք մեր պատմությունը և պահպանենք մեզ ժառանգություն հասած արժեքները: Հայ ժողովրդի համար պատմական մեծ արժեք ունի Պատմահայր Մովսես Խորենացու Հայոց պատմություն գիրքը: Այն ներկայացնում է մեր ազգի պատմությունը՝ անհիշելի ժամանակներից մինչև իր ապրած ժամանակը՝ 5-րդ դարը: Իսկ ի՞նչ է դարը: Երբ մենք խոսում ենք որևէ իրադարձության մասին, որը տեղի է ունեցել ոչ շատ հեռավոր անցյալում, ապա նշում ենք այդ իրադարձության տարեթիվը, օրինակ, մենք ասում ենք. Հայ մեծ գրող Հովհաննես Թումանյանը ծնվել Է 1869 թվականին կամ մարդն առաջին անգամ տիեզերք թռավ 1961 թվականք ապրիլի 12-ին: Մեզանից հարյուրավոր կամ հազարավոր տարիներ առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների համար մենք ավելի հաճախ օգտագործում ենք դար և հազարամյակ բառերը: Մեկ դարը հարյուր տարին է: Հազարամյակը հազար տարին է կամ տասը դարը: Ինչպես աշխարհի շատ երկրներում, այնպես էլ մեր երկրում ընդունված է տարիների հաշվումը սկսել Հիսուս Քրիստոսի ծննդից։ Ըստ այդ հաշվարկի՝ այն բոլոր իրադարձությունները, որոնք կատարվել են նախքան Քրիստոսի ծնունդը, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից առաջ տեղի ունեցած: Իսկ այն ամենը, ինչ եղել է դրանից հետո, համարում ենք Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած: Երբեմն գրքերում դու կարող ես հանդիպել մեր թվարկությունից առաջ (մ.թ.ա կամ մեր թվարկություն (մ.թ.) ձևերը : Օրինակ՝ հայոց արքա Տիգրան Մեծը գահ է բարձրացել Քրիստոսի ծննդից առաջ 95 թվականին, ինչը կրճատ նշվում Է Ք.ա. 95թ.: Իսկ Քրիստոսի ծննդից հետո տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին խոսելիս հատուկ նշում չի կատարվում, այլ պարզապես գրվում է տարեթիվը: Օրինակ՝ 405 թվականին Մեսրոպ Մաշտոցը ստեղծեց հայոց այբուբենը:
Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Ի՞նչ է պատմությունը, և ինչո՞ւ է անհրաժեշտ այն լավ իմանալ: Ես կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր մարդ պետք է լավ իմանա պատմություն հատկապես իր ազգի պատմությունը որտեղից է գալիս և ուր է գնում։
2. Ւ՞նչ է դարը: Մեկ դարը հարյուր տարի է
3. Ինչպե՞ս է ընդունված կատարել տարիների հաշվումը:
Քրիստոսի ծննունդից հետո սկսվում է մեր դարը, իսկ մինչև Քրիստոսի ծննունդը կոչվում է մեր թվարկությունից առաջ։
